Mãn Kinh: Nguyễn Nhân, Dấu Hiệu Và Cách “Sống Chung”

Mãn kinh là một giai đoạn tất yếu sẽ xảy đến đối với cuộc đời mỗi người phụ nữ, kéo theo nhiều thay đổi từ trong ra ngoài, từ tâm sinh lý đến sức khỏe. Do đó việc tìm hiểu trước các thông tin liên quan đến vấn đề này sẽ giúp chị em chuẩn bị tốt tâm lý và giảm bớt được những khó khăn  sau này khi phải đối mặt với nó. 

Mãn kinh là gì?

Mãn kinh là tình trạng kết thúc quá trình có kinh nguyệt, chấm dứt khả năng sinh sản của người phụ nữ. Hiện tượng này xảy ra do sự suy giảm chức năng buồng trứng, buồng trứng ngừng sản sinh tế bào trứng, lượng hormone estrogen và progesterone không còn được sản xuất ra nữa. 

BS Ngô Thị Hằng – chuyên gia chữa bệnh phụ khoa tại nhà thuốc nam Đỗ Minh Đường cho biết độ tuổi mãn kinh của mỗi người phụ nữ là không giống nhau, nó còn tùy thuộc vào nhiều yếu tố như tình trạng sức khỏe, yếu tố di truyền,… Tuy nhiên, thông thường sau khi bước sang tuổi 40, chị em sẽ bắt đầu nhận thấy các dấu hiệu tiền mãn kinh. Vào trong khoảng từ 45-55 tuổi, phụ nữ sẽ bước vào thời kỳ mất kinh nguyệt.

Trong vòng 12 tháng liên tiếp, nếu không có sự xuất hiện của kinh nguyệt, điều đó chứng tỏ chị em chính thức bước vào giai đoạn mãn kinh. Đây là cả một quá trình biến đổi tương đối dài và thường được chia làm 2 loại là:

– Mãn kinh sớm: BS Hằng cho biết mãn kinh sớm là thời kỳ mãn kinh xuất hiện trước 40 tuổi. Tình trạng này xảy ra có thể do khiếm khuyết nhiễm sắc thể; do yếu tố di truyền; mắc các bệnh tự miễn như bệnh về tuyến giáp, viêm khớp dạng thấp; đã từng phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng; hóa trị hoặc xạ trị vùng chậu điều trị ung thư,…

Thực hư bài thuốc Hồi xuân Đỗ Minh giúp điều trị hội chứng tiền mãn kinh, mãn kinh

Hồi xuân Đỗ Minh là bài thuốc nam gia truyền đang nhận được sự quan tâm của rất đông đảo chị em đang trong giai đoạn tiền mãn kinh, mãn kinh. Vậy thực hư hiệu quả bài thuốc thế nào?

Mở

BS Hằng cho biết tiền mãn kinh hay mãn kinh là cả một quá trình, chứ không thể diễn ra ngay lập tức. Chính vì thế, chị em cần thận trọng nếu tình trạng này diễn ra quá sớm. Mãn kinh sớm, estrogen suy giảm sẽ ảnh hưởng đến mật độ canxi trong xương, từ đó khiến bạn dễ mắc các bệnh về xương khớp như loãng xương, viêm khớp,…

Bên cạnh đó, giai đoạn mãn kinh nếu xuất hiện ở độ tuổi 30, 40 sẽ khiến chị em mất dần hứng thú với chuyện ấy, từ đó có thể ảnh hưởng đến hạnh phúc vợ chồng.

– Mãn kinh muộn: Hiện tượng mãn kinh sẽ xuất hiện sau độ tuổi 55. Đây là tình trạng bình thường ở hầu hết các chị em phụ nữ. Nếu nó không đi kèm bất kỳ bệnh lý nào thì chị em không cần lo lắng, hãy cứ vui vẻ chấp nhận nó.

Như vậy có thể thấy mãn kinh là hiện tượng sinh lý bình thường, tất-lẽ-dĩ-nhiên sẽ xảy ra và không một người phụ nữ nào có thể tránh khỏi. Tuy nhiên, để chuẩn bị tốt tâm lý để bước vào giai đoạn chuyển tiếp lần thứ hai trong đời sống sinh dục của người phụ nữ, mọi người cần biết rõ nguyên nhân cũng như dấu hiệu của mãn kinh là gì.

Dấu hiệu và nguyên nhân dẫn đến thời kỳ mất kinh nguyệt ở nữ giới

Với kinh nghiệm nhiều năm trong nghề, dưới đây BS Hằng sẽ chỉ rõ cho chị em từng dấu hiệu cũng như nguyên nhân dẫn đến hiện tượng mãn kinh.

Dấu hiệu mãn kinh

Một số triệu chứng mãn kinh điển hình là:

• Tiểu nhiều lần, tiểu khó, tiểu rắt: Hiện tượng này nếu không phải là dấu hiệu nhiễm trùng đường tiểu thì là biểu hiện khi bước vào độ tuổi mãn kinh
• Kinh nguyệt không đều: Đây có lẽ là triệu chứng mãn kinh điển hình nhất. Lượng hormone estrogen thay đổi trong giai đoạn này có thể tác động khiến kinh nguyệt ra nhiều hoặc ít hơn so với thời kỳ con gái.
• Bốc hỏa và đổ mồ hôi đêm: BS Hằng cho biết bốc hỏa là cảm giác nóng đột ngột khiến mặt, ngực của bạn có thể chuyển sang màu đỏ. Bên cạnh đó, có những người sẽ thường xuyên bị thức giấc vào ban đêm do cơ thể đổ quá nhiều mồ hôi. Theo các chuyên gia y tế, có khoảng 2/3 phụ nữ trải qua giai đoạn mãn kinh gặp phải hiện tượng này. 
• Chóng mặt, nhức đầu: Hàm lượng hormone estrogen trong cơ thể có mối liên hệ mật thiết tới não, hệ thống thần kinh và mạch máu. Do đó nếu estrogen suy giảm trong thời kỳ mãn kinh, chị em phụ nữ sẽ thường xuyên gặp phải hiện tượng đau đầu, chóng mặt, buồn nôn. 
• Tăng cân: Trong thời kỳ mãn kinh, nồng độ estrogen giảm sẽ khiến việc lưu trữ chất béo chuyển từ hông, đùi sang bụng. Theo một nghiên cứu từ Mayo Clinic công bố vào tháng 3/2013 trên tạp chí Diabetes, khi estrogen giảm, cơ thể phụ nữ sẽ có xu hướng tích trữ chất béo nhiều hơn và khả năng đốt cháy chất béo của quá trình trao đổi chất cũng diễn ra chậm hơn.
• Giảm ham muốn trong chuyện ấy: Sự suy giảm hàm lượng estrogen sẽ làm cho âm đạo của phụ nữ tiết ra dịch nhầy ít hơn, dẫn đến tình trạng khô hạn. Từ đó, chị em sẽ thường xuyên bị đau rát, khó chịu khi “giao hợp” và lâu dần mất đi hứng thú với chuyện ấy.
• Tâm sinh lý thay đổi: Theo ước tính, có khoảng 23% phụ nữ trải qua giai đoạn tiền mãn kinh và mãn kinh với sự thay đổi rõ rệt của tâm trạng, tính cách từ vui vẻ, lạc quan sang lo âu, trầm cảm, dễ bực bội trong người. Nguyên nhân là do sự thay đổi hàm lượng estrogen có thể tác động tiêu cực đến những thay đổi của não và hệ thần kinh.
• Mất ngủ: Nồng độ 2 loại hormone Estrogen và progesterone suy giảm làm ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng giấc ngủ.

Ngoài những dấu hiệu mãn kinh kể trên, chị em phụ nữ còn gặp một số vấn đề khác như tóc rụng, móng giòn, da khô, xương giòn dễ bị gãy, suy giảm trí nhớ,… Vậy nguyên nhân nào khiến chị em phải đối mặt với tình trạng này?

Nguyên nhân gây mãn kinh ở nữ giới

BS Hằng cho biết, có nhiều nguyên nhân dẫn đến hiện tượng mãn kinh, điển hình là:

• Tuổi tác: Thông thường bắt đầu từ độ tuổi 40 trở đi, cơ thể người phụ nữ sẽ có nhiều thay đổi, dần lão hóa và chuyển từ giai đoạn trung niên sang tuổi già.
• Suy giảm nội tiết tố nữ estrogen: Đây là hormone có vai trò vô cùng quan trọng trong việc duy trì sắc đẹp và sinh lý nữ ở người phụ nữ. Tuy nhiên bắt đầu từ độ tuổi 30, trong cơ thể phụ nữ bắt đầu suy giảm lượng hormone này. Đến độ tuổi tiền mãn kinh, lượng hormone này sụt giảm nhanh.
• Phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng: Nếu tiến hành cắt bỏ cả hai bên buồng trứng, người phụ nữ sẽ bước vào thời kỳ mãn kinh ngay lập tức. Kinh nguyệt không còn xuất hiện và hormone suy giảm nhanh chóng.
• Hóa trị hoặc xạ trị vùng chậu điều trị ung thư: Hoạt động này có thể gây tổn thương lớn tới buồng trứng cũng như cơ quan sinh sản của người phụ nữ. Sự tác động của hóa chất có thể khiến chu kỳ kinh nguyệt ngừng hẳn.

Ngoài ra, chị em nào thường xuyên hút thuốc lá, uống rượu bia,… sẽ phải đối mặt với tình trạng mãn kinh sớm hơn so với người khác.

Một số thắc mắc của chị em khi bước vào giai đoạn tuổi già

Mãn kinh tuy là thuật ngữ quá quen thuộc với nữ giới nhưng không phải ai cũng hiểu hết về nó. Chuyên trang chúng tôi đã nhận được khá nhiều câu hỏi của chị em xoay quanh vấn đề này. Một số thắc mắc điển hình như:

Mãn kinh có thể mang thai được không?

Bước vào thời kỳ mãn kinh, đồng nghĩa với việc cơ thể phụ nữ sẽ không còn kinh nguyệt nữa. Đặc biệt, lúc này buồng trứng sẽ mất khả năng sản sinh ra trứng. Chính vì thế, việc mang thai ở thời điểm này là không thể.

Tuy nhiên, chúng ta vẫn nghe thông tin về các trường hợp mang thai, sinh con khi đã ngoài 55 tuổi. Nguyên nhân có thể là do những người này bước vào tuổi mãn kinh chậm hoặc mang thai nhờ đến sự trợ giúp của y học như thụ tinh trong ống nghiệm.

Sự ảnh hưởng đến sức khỏe

Mãn kinh không chỉ ảnh hưởng đến tâm sinh lý nữ mà còn tác động không nhỏ đến sức khỏe của người phụ nữ. Cụ thể là:

• Da kém đàn hồi, tóc dễ gãy rụng, tóc bạc xuất hiện nhiều hơn
• Dễ mắc các bệnh về xương khớp như loãng xương, gãy xương, đau nhức các khớp, thoái hóa,…
• Nồng độ estrogen giảm cũng ảnh hưởng đến chức năng hoạt động của động mạch, tác động đến lưu lượng máu lưu thông trong cơ thể. Do đó, khi bước vào thời kỳ mãn kinh, phụ nữ có thể sẽ phải đối mặt với một số vấn đề về tim mạch như xơ cứng thành mạch, tăng nguy cơ mắc bệnh mạch vành, cao huyết áp, nhồi máu cơ tim,…
• Rối loạn giấc ngủ, thường xuyên bị mất ngủ
• Cơ thể bị rối loạn chuyển hóa, dẫn tới các bệnh béo phì, tiểu đường
• Cơ, dây chằng vùng chậu bị nhão hơn nên dễ dẫn đến tình trạng sa sinh dục.
• Có nguy cơ bị nhiễm khuẩn đường tiểu
• Làm tăng khả năng mắc bệnh ung thư vú, ung thư cổ tử cung,…

Mãn kinh nên ăn gì, kiêng gì?

Tuổi mãn kinh sẽ kéo theo một loạt các triệu chứng khó chịu, do đó nếu tránh tiêu thụ các loại đồ ăn dưới đây, chị em sẽ cảm thấy thoải mái hơn rất nhiều:

• Các loại thực phẩm cay: Khi bước vào giai đoạn mãn kinh, phụ nữ sẽ có hiện tượng dễ bị bốc hỏa và đổ mồ hôi nhiều vào ban đêm, đồng thời da khô và xấu. Vì thế, nếu thường xuyên ăn thực phẩm cay, nóng, các dấu hiệu trên sẽ diễn ra nghiêm trọng hơn.
• Các thực phẩm nhiều chất béo: Thông thường phụ nữ tuổi mãn kinh sẽ dễ bị tăng cân và quá trình chuyển hóa chất diễn ra chậm. Nếu ăn quá nhiều đồ béo, nguy cơ béo phì là rất cao, đồng thời dễ kéo theo các bệnh liên quan đến tim mạch hay tiểu đường.
• Các loại thực phẩm nhiều muối: Theo các chuyên gia y tế, việc ăn quá mặn sẽ làm tăng huyết áp, làm tăng nguy cơ bị đột quỵ hay mắc bệnh tim. Tình trạng này càng đúng đối với phụ nữ mãn kinh.
• Đồ uống có cồn: Phụ nữ mãn kinh uống rượu bia hoặc sử dụng các chất kích thích sẽ làm cho cơm bốc hỏa thêm trầm trọng, thường xuyên bị đau đầu, đổ mồ hôi đêm.

Thay vì ăn những thực phẩm kể trên, phụ nữ ngoài 50 tuổi nên thường xuyên ăn:

• Tăng cường ăn rau xanh và trái cây: Đây là những thực phẩm có chứa nhiều chất xơ, vitamin, chất chống lão hóa nên rất tốt cho sức khỏe. 
• Ăn nhiều axit béo Omega-3: Cá hồi, dầu gan cá,… là nguồn thực phẩm bổ sung Axit béo Omega – 3 dồi dào cho cơ thể phụ nữ khi bước vào thời kỳ mất kinh nguyệt. Loại axit béo này sẽ giúp giảm tình trạng bốc hỏa, lo âu.
• Bổ sung thực phẩm giàu estrogen tự nhiên: Một số cái tên điển hình phải kể đến là đậu nành, các chế phẩm từ đậu nành, hạt lanh, hướng dương, hạt mè,… 
• Các loại thực phẩm giàu chất xơ: Phụ nữ ngoài 50 tuổi có nguy cơ cao mắc các bệnh về tim mạch, do đó việc tiêu thụ thực phẩm giàu chất xơ giúp hạ thấp mức cholesterol và glucose trong máu.
• Các loại thực phẩm giàu canxi: Loãng xương là một trong những hệ lụy nghiêm trọng mà phụ nữ phải đối mặt trong thời kỳ mãn kinh. Do đó để ngăn chặn tình trạng này, việc cần thiết chị em cần làm là ăn nhiều thực phẩm chứa canxi như sữa, hạnh nhân, cá, cua đồng, cá nhỏ nguyên xương, tôm tép nguyên vỏ, đậu nành, sữa, cá hồi, bông cải xanh,..
• Các loại thực phẩm giàu chất sắt: thịt nạc đỏ, thịt gia cầm, cá, trứng, rau xanh, các loại đậu, ngũ cốc,…

Mãn kinh nên uống thuốc gì?

Trên thực tế, việc đảo ngược quá trình mãn kinh chưa được y học nghiên cứu ra kết quả cuối cùng. Tuy nhiên, với sự phát triển của y học, các bác sĩ có thể áp dụng một số biện pháp tiên tiến để làm chậm quá trình này. Điển hình là:

• Liệu pháp hormone thay thế: Đây là biện pháp được nhiều chị em lựa chọn. Tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe, tiền sử y tế cá nhân và gia đình, bác sĩ có thể chỉ định dùng estrogen liều thấp nhất và khung thời gian ngắn nhất để giảm thiểu các triệu chứng mãn kinh. Tuy nhiên, liệu pháp thay thế hormone không phải ai cũng có thể sử dụng. Thậm chí nếu áp dụng trong thời gian dài có thể dẫn đến phản ứng nghiêm trọng, gây ung thư tim mạch và vú. 
• Thuốc chống trầm cảm liều thấp: Theo các chuyên gia y tế, một số loại thuốc chống trầm cảm liên quan đến nhóm thuốc gọi là thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRIs) có thể làm giảm các cơn bốc hỏa trong thời kỳ mãn kinh. Tuy nhiên, để sử dụng loại thuốc này, chị em cần phải có sự tư vấn cẩn thận của chuyên gia y tế.
• Gabapentin (Neurontin, Gralise,..), Clonidine (Catapres, Kapvay,…): Thuốc cho tác dụng giảm bớt các cơn bốc hỏa khi phụ nữ bước vào thời kỳ mất kinh nguyệt. Thuốc này thích hợp với phụ nữ không thể sử dụng được liệu pháp hormone thay thế.
• Thuốc để ngăn ngừa hoặc điều trị loãng xương: Để giảm thiểu nguy cơ bị loãng xương, đau nhức xương khớp khi hàm lượng estrogen suy giảm đột ngột, bác sĩ có thể kê cho chị em dùng thuốc điều trị loãng xương.

Như vậy, mãn kinh là điều khó có thể tránh khỏi, sớm hay muộn thì nó cũng sẽ ghé thăm mỗi người phụ nữ. Do đó, chị em từ độ tuổi 40 trở đi, hãy chuẩn bị tâm lý thật tốt và chăm sóc sức khỏe của mình một cách chu đáo để có thể đối mặt tốt với một giai đoạn chuyển đổi lớn của cơ thể nhé.