Trầm cảm sau sinh: Dấu hiệu, nguyên nhân và hướng điều trị
Trầm cảm sau sinh là một dạng bệnh rất phổ biến và có thể xảy ra khoảng 15% trên những người phụ nữ sau khi sinh. Những người mắc bệnh sẽ có những triệu chứng như lo lắng, buồn ngủ, mệt mỏi và không muốn làm bất kỳ điều gì. Hoặc thậm chí là đi đến cái kết đau lòng cho cả mẹ và bé.
Trầm cảm sau sinh là gì?
Trầm cảm sau sinh (tên viết tắt là PPD). Đây là tình trạng rối loạn cảm xúc của những người phụ nữ sau khi sinh con. Từ đó họ có suy nghĩ tiêu cực, luôn buồn chán, mệt mỏi và lo lắng mọi thứ về những thứ diễn ra xung quanh cuộc sống hàng ngày.
Bệnh lý này có nhiều mức độ khác nhau, như nhẹ, vừa hoặc nặng. Có thể tự khỏi hoặc kéo dài không thể tự khỏi nếu không có biện pháp xử lý kịp thời.
Trong một số trường hợp, người mẹ sẽ bị bắt buộc phải tách ra khỏi con để tránh những hậu quả đáng tiếc. Nhất là trong những năm gần đây khi trầm cảm sau sinh đang ngày càng tăng lên. Chính vì vậy, ngoài quan tâm đến sức khỏe thể chất thì gia đình cần quan tâm đến các vấn đề tâm lý của sản phụ.
Trầm cảm sau sinh nguy hiểm như thế nào?
Trầm cảm sau sinh thường sẽ bắt đầu xuất hiện các triệu chứng vào bất cứ lúc nào trong năm đầu tiên sau khi em bé chào đời. Người mắc phải hội chứng này sẽ có cảm giác tội lỗi, buồn và vô dụng.
Một số tác hại to lớn ảnh hưởng đến mẹ và bé, như sau:
- Người mẹ sẽ có những triệu chứng như mệt mỏi, mất ngủ hoặc chán ăn. Từ đó khiến cho tinh thần và sức khỏe bị sa sút, trí nhớ và trí tuệ kém,… Gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và hiệu quả công việc.
- Không có hứng thú hoặc không muốn gần gũi với con của mình. Khiến bé cảm thấy bị thiếu đi tình thương từ người mẹ. Lâu dàn ảnh hưởng đến tâm lý, khả năng phát triển và trí tuệ của bé.
- Xuất hiện nhiều dấu hiệu rối loạn như cảm xúc thất thường, hoang tưởng, ảo giác và hay suy nghĩ lẫn lộn.
- Tự tử hoặc sát hại con mình: Đây là hậu quả nghiêm trọng nhất khi người mẹ bị trầm cảm sau sinh ở mức độ nặng và không kiểm soát được. Trường hợp này dễ gặp phải ở những người sinh con ngoài ý muốn, mẹ đơn thân, thường dùng chất gây nghiện,…
Trầm cảm sau sinh có những loại nào?
Trầm cảm ở mẹ bầu sau sinh có nhiều mức độ khác nhau, và được chia thành 3 loại chính. Bao gồm: Hội chứng Baby Blues, trầm cảm sau sinh và rối loạn tâm thần sau sinh.
Trạng thái khóc và ủ rũ (Hội chứng Baby Blues)
Hội chứng Baby Blues thường xảy ra và xuất hiện ở hầu hết ở các chị em phụ nữ sau khi sinh. Ngay cả những ngày đầu kể từ khi em bé ra đời. Tuy nhiên theo các chuyên gia thì đây là triệu chứng bình thường, vì sự thay đổi đột ngột của hormone đã gây tác động đến tâm trạng của người mẹ.
Bên cạnh đó, hội chứng này thường chỉ kéo dài một khoảng thời gian từ một vài giờ cho đến 2 tuần sau. Do đó, các mẹ không cần phải điều trị nhiều, chỉ cần tham khảo một số bí quyết và cách để giảm nhanh chóng từ những bà bầu khác để xử lý các triệu chứng của bệnh là được.
Trầm cảm sau sinh (Postpartum Major Depression)
Theo thông tin từ các chuyên gia trên Tạp chí tâm lý học, có khoảng 10% các mẹ bầu sau khi sinh sẽ gặp phải triệu chứng này. Thông thường nó sẽ kéo dài khoảng 3 tuần hoặc kéo dài lâu hơn tùy vào tình trạng bệnh của mẹ bầu. Theo đó, người bệnh sẽ có những biểu hiện như thường khóc, thiếu tập trung, suy nghĩ chậm, khó ra quyết định cho các vấn đề của bản thân, có ý định tự tử.
Khi gặp phải hội chứng này, các mẹ bầu sinh khi sinh có thể áp dụng các liệu pháp điều trị bằng tâm lý hoặc dùng một số loại thuốc theo chỉ định của bác sĩ. Nếu kiên trì và thực hiện đúng cách thì bệnh sẽ đạt hiệu quả nhanh trong vòng 6 tháng.
Rối loạn tâm thần sau sinh (Postpartum Psychosis)
Đây là trường hợp rất hiếm gặp, chỉ chiếm khoảng 1 – 2 trong số 1000 người. Tuy nhiên, với những người phụ nữ có tiền sử hoặc có người thân trong gia đình từng bị rối loạn lượng cực hay bệnh tâm thần phân liệt, sẽ có nguy cơ mắc bệnh rất cao.
Thông thường triệu chứng này sẽ bắt đầu trong 2 tuần đầu sau sinh và chiếm tỷ lệ cao nhất trong 1 – 3 tháng tiếp theo. Mặc khác, bệnh cũng có thể xuất hiện sớm hơn với các dấu hiệu như lú lẫn, kích động, mất ngủ, có vấn đề về trí nhớ, có ảo giác và xu hướng xa lánh mọi người,… Đặc biệt là không còn quan tâm hoặc gây tổn hại cho cả bé và bản thân mình.
Dấu hiệu trầm cảm sau sinh
Trầm cảm sau sinh nếu không được can thiệp điều trị sớm sẽ trở thành rào cản nghiêm trọng giữa mẹ và bé. Đồng thời gây nên nhiều vấn đề ảnh hưởng đến hạnh phúc gia đình. Sau đây là một số dầu hiệu mà mọi người cần chú ý.
Suy nhược cơ thể
Suy nhược cơ thể là hiện tượng thường thấy ở nhiều mẹ bầu sau khi sinh. Khi đấy, họ luôn có cảm giác rằng mình bị bỏ rơi, cô đơn và khóc nhiều không rõ nguyên nhân.
Sự kéo dài kèm theo các triệu chứng như chán ăn, mất ngủ khiến cho cơ thể nhanh bị mất cân bằng. Thường xuyên mệt mỏi và suy nhược cơ thể. Điều này làm cho người mẹ không đủ sức khỏe và tinh thần để chăm sóc bé.
Cáu gắt thường xuyên
Hầu hết những trường hợp bị trầm cảm sau sinh sẽ có biểu hiện cáu gắt và nổi giận một cách thất thường với chồng, con hoặc những người xung quanh. Đôi khi họ không thể kiểm soát được cảm xúc và lý trí của mình mà ra tay đánh con, hoặc thậm chí là tự hủy hoại bản thân và tổn thương con nhỏ.
Mất ngủ hoặc ngủ nhiều
Giấc ngủ và trầm cảm là hai triệu chứng có mối tương quan qua lại với nhau. Theo đó, những người bị trầm cảm sau sinh thường trong trạng thái mất ngủ hoặc thường tỉnh dậy lúc nửa đêm dù cơ thể rất mệt mỏi. Nguyên nhân là do trầm cảm gây ảnh hưởng đến hệ thần kinh khiến cho chu kỳ của giấc ngủ bị xáo trộn.
Suy giảm nhu cầu sinh lý
Giảm nhu cầu sinh lý là một trong những biểu hiện thường thấy ở những người mắc bệnh trầm cảm sau sinh. Nguyên nhân là do bị thiếu hụt các chất dẫn truyền thần kinh, khiến cho não bộ khó gửi tín hiệu đến các cơ quan sinh dục.
Theo đó, những người bị trầm cảm có thể gặp phải 3 loại rối loạn như:
- Suy giảm ham muốn
- Rối loạn cương dương
- Rối loạn xuất tinh
Cảm giác bị ám ảnh
Bị ám ảnh là tâm lý chung của nhiều phụ nữ bị trầm cảm sau sinh. Họ có thể bị ám ảnh bởi một sự việc, hành động, đồ vật hoặc với một người nào đó mà làm cho họ sợ. Kèm theo đó là cảm giác vô cùng tội lỗi nhưng không rõ nguyên nhân.
Nguyên nhân trầm cảm sau sinh
Hiện nay vẫn chưa có một báo cáo nào cho biết chính xác nguyên nhân gây bệnh trầm cảm sau sinh là gì. Do đó, phần lớn các chuyên gia đều chẩn đoán nguyên nhân dựa trên các biểu hiện của người bệnh.
Sự thay đổi của hormone
Estrogen và Progesterone là những hormone rất quan trọng. Khi mang thai, nó được sản sinh ra để giúp duy trì môi trường hỗ trợ thai nhi bên trong tử cung. Đến khi sinh con ra thì nồng độ này sẽ giảm xuống.
Chính sự thay đổi nhanh chóng và làm mất cân bằng nội tiết này đã ảnh hưởng đến tâm trạng của người mẹ. Bên cạnh đó, khiến họ không kịp thích ứng và biến chứng thành trầm cảm sau sinh.
Di truyền
Một thực tế cho thấy và qua nhiều nghiên cứu chứng minh, những người có nguy cơ trầm cảm sau sinh thường trong gia đình hoặc có người thân từng bị các căn bệnh liên quan đến tâm thần. Hoặc chính bản thân người mẹ có lịch sử mắc bệnh trong lần sinh trước.
Do đó, nếu mẹ bầu nào có người thân bị trầm cảm thì cần chủ động và xây dựng một số biện pháp khắc phục và kiểm soát để điều trị kịp thời căn bệnh nguy hiểm này.
Sang chấn tâm lý
Với những căn bệnh trầm cảm nói chung và trầm cảm sau sinh nói riêng. Sang chấn tâm lý thường là nguyên nhân chính dẫn đến trầm cảm.
Trong thời gian mang thai, người mẹ rất là nhạy cảm và dễ bị tác động bởi nhiều yếu tố. Nên khi phải đối mặt với một chuyện nào đó quá sốc và vượt qua sức chịu đựng thì họ dễ bị biến chứng sang trầm cảm sau sinh.
Mất ngủ
Giấc ngủ có vai trò rất quan trọng đối với mỗi người, giúp tạo điều kiện cho các chất độc trong cơ thể chuyển hóa và đào thải ra bên ngoài. Do đó, khi mất ngủ kéo dài sẽ gây nên nhiều ảnh hưởng, trong đó là bao gồm cả trầm cảm.
Theo thống kê, phần lớn những người bị mất ngủ thường xuyên, ngủ không đủ giấc sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn so với người bình thường. Kèm theo đó là các biểu hiện như mệt mỏi, khó tập trung, trí nhớ kém, chán ăn, mất khả năng lao động,….
Yếu tố đời sống, kinh tế
Sự đối mặt và chịu đựng với những gì diễn ra xung quanh trong cuộc sống hằng ngày cũng khiến cho người mẹ trở nên trầm cảm sau sinh nhanh chóng. Thậm chí là kéo dài khó dứt điểm.
Một số vấn đề mà người mẹ có thể bị ảnh hưởng điển hình như: các mâu thuẫn trong mối quan hệ mẹ chồng nàng dâu, kinh tế khó khăn, thiếu thốn điều kiện vật chất, thiếu sự quan tâm từ người chồng, cách nuôi dạy con,…
Cách điều trị trầm cảm sau sinh
Hiện nay có rất nhiều cách giúp các mẹ bầu vượt qua trầm cảm sau sinh. Thời gian điều trị lâu hay ngắn sẽ tùy thuộc vào mức độ và sự chủ động của người bệnh.
Trị liệu tâm lý
Đây là một trong những phương pháp điều trị trầm cảm nói riêng và các bệnh về tâm lý nói chung khác hiệu quả nhất hiện nay. Được áp dụng cho những bệnh nhân có mức độ từ nhẹ đến nặng.
Qua đó, các chuyên gia tâm lý sẽ đóng vai trò như một người bạn và là nơi để bạn thoải mái chia sẻ những cảm nghĩ, khúc mắc mà bản thân gặp phải. Từ đó, họ sẽ lắng nghe và đưa ra các lời khuyên hữu ích giúp bạn vượt qua khoảng thời gian khó khăn này.
Thông thường các nhà trị liệu tâm lý sẽ sử dụng mô hình nhận thức – hành vi (CBT) để chẩn đoán. Đồng thời giúp người bệnh cải thiện những suy nghĩ và hành vi theo chiều hướng tích cực hơn.
Ngoài ra, sau khi khỏi, người bệnh sẽ học được cách chăm sóc bản thân và cảm thấy yêu thích cuộc sống này. Kèm theo đó là những bí quyết nuôi dạy trẻ, cách để kiểm soát và phòng ngừa bệnh tái phát trong những lần sinh nở tiếp theo.
Điều trị bằng thuốc
Phần lớn các liệu trình sử dụng thuốc điều trị trầm cảm sau sinh được áp dụng cho những người có mức độ từ trung bình có đến nặng. Thông qua các triệu chứng mà người bệnh mắc phải, bác sĩ sẽ kê đơn một số loại thuốc phù hợp. Từ 6 – 8 tuần là khoảng thời gian mà thuốc đạt hiệu quả tốt nhất.
Tuy nhiên, nhiều loại thuốc chống trầm cảm sau sinh đều có thể gây ra các tác dụng phụ. Mức độ nghiêm trọng có thể khác nhau tùy vào cơ địa mỗi người. Các tác dụng phụ từ thuốc có thể bao gồm những triệu chứng như kích động, lo lắng, đau đầu, khả năng tiêu hóa kém,..
Vai trò của bản thân
Để vượt qua bệnh trầm cảm sau sinh nhanh chóng, sự kiên trì và nỗ lực của chính bản thân người bệnh đóng vai trò vô cùng quan trọng. Hãy tự tin chủ động trong việc chia sẻ những cảm xúc của mình với người khác. Và gặp ngay các y bác sĩ nếu bạn có những dấu hiệu bất thường.
Sự hỗ trợ từ người thân
Ngoài các phương pháp điều trị trầm cảm như trên, thì sự chăm sóc và hỗ trợ từ người thân cũng giúp các mẹ bầu cải thiện hiệu quả trầm cảm sau sinh.
Vì người bệnh rất dễ nhạy cảm, luôn thấy mình có lỗi và là gánh nặng cho gia đình. Do đó, người thân trong gia đình cần thể hiện sự quan tâm và tình yêu thương nhiều hơn với người bệnh. Hãy cho họ có nhiều thời gian để nghỉ ngơi và thư giãn ở nơi riêng biệt có không gian yên tĩnh.
Cách phòng ngừa trầm cảm sau sinh
Phòng ngừa trầm cảm sau sinh là việc làm vô cùng cần thiết, giúp các mẹ bầu tránh được những nguy hiểm mà căn bệnh này gây ra. Đồng thời không cần phải đối mặt với các tác dụng phụ của thuốc điều trị.
Tích cực hơn trong suy nghĩ
Trầm cảm nói chung và trầm cảm sau sinh là một loại bệnh lý được hình thành từ những suy nghĩ lệch lạc theo hướng tiêu cực trong mọi vấn đề. Do đó, cách tốt nhất để ngừa bệnh hiệu quả đó chính là hãy học cách suy nghĩ tích cực hơn.
Tưởng như đơn giản, nhưng để thực hiện được điều này thì rất khó khăn. Vì ai cũng sẽ gặp phải khó khăn trong cuộc sống. Tuy nhiên, nếu các mẹ bầu hãy thường xuyên theo đuổi lối sống này sẽ giúp ngăn chặn hiệu quả các triệu chứng trầm cảm.
Học cách chia sẻ với người khác
Chia sẻ luôn là cách thức hiệu quả nhất giúp cho người khác biết và thấu hiểu hơn về bạn. Qua đó, bạn sẽ được giải bày được những khúc mắc trong lòng, tinh thần và đầu óc được nhẹ nhàng hơn. Đặc biệt là sẽ nhận được những lời khuyên hữu ích về các vấn đề đang gặp phải.
Do đó, các mẹ bầu hãy tập cho mình một thói quen chia sẻ các vấn đề, tâm trạng và suy nghĩ của mình với bạn bè, người thân hoặc bạn đời.
Yêu thương bản thân nhiều hơn
Hầu hết các chị em sau khi lập gia đình sẽ chủ yếu tập trung vào việc chăm sóc cho gia đình và con cái mà dẫn quên đi chính bản thân mình. Điều này khiến cho chị em thêm ngày càng xấu xí, dần hình thành tâm lý tự ti trong mắt bạn đời và với những người xung quanh.
Chính vì vậy, bạn hãy học cách thường xuyên chăm sóc và yêu thương bản thân của mình hơn. Điều này sẽ giúp bạn cảm thấy thoải mái, cải thiện các vấn đề về tâm lý. Từ đó cuộc sống ngày càng trở nên lạc quan và tốt đẹp hơn.
Qua những thông tin chia sẻ trên đây, hy vọng các mẹ có thêm nhiều kiến thức hữu ích về nguyên nhân, dấu hiệu, cách điều trị và phòng ngừa bệnh trầm cảm sau sinh. Từ đó tìm cho mình cách thức sống lành mạnh, tích cực và tránh xa được căn bệnh nguy hiểm này.
CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM:
Ngày Cập nhật 20/07/2022
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!